Peyzaj çalışmaları planlanıyorsa, mutlaka gölgeye dayanıklı bitkiler içinde yer açmanız gerekir. İklim koşulları, uygulama alanında yer alan ağaçlar, yapılar ve eklentileri, bu türden planlamayı zorunlu kılar.
Doğal hayatta bitkiler yaşam koşullarını kendileri belirlerler. Ancak insan eliyle bir çevre düzenlemesi planlandığında, uygulama alanının gölgeli ve güneş alan kısımları için ayrı planlamalar yapılması gerekir.
Bu sayede bahçeler, parklar her mevsim yeşil kalma olanağı bulabilir. Kış aylarında güneşin açısı değişir, bu nedenle bitkiler yeteri kadar güneş ışınlarından faydalanamazlar. Genellikle kış mevsiminde havanın bulutlu olması, gölgeye dayanıklı bitkilerin kullanılmasını zorunlu kılar.
Gölgeye Dayanıklı Bitkilerin Özellikleri
Bitkiler de diğer tüm canlılar gibidir ve uygun koşullar bulduklarında sağlıklı bir yaşam sürerler. Topraktan aldıkları mineraller ve güneşten aldıkları ışınlarla hayatını sürdüren bitkiler, fiziksel özellikleri açısından türlerine göre farklılık oluştururlar. Bitkilerin yapraklarında bu değişkenlik oldukça belirgindir.
Gün ışınlarına yoğun şekilde maruz kalan bitkilerin yaprakları, gölgeye dayanıklı bitkilerin yapraklarından daha ince ve daha açık renktedir. Gölgede yaşayabilen bitkiler, geniş ve kalın yaprakları ile ihtiyaçları olan fotosentez olayını kolaylıkla başarırlar.
Gölgeye Dayanaklı Bitkilerin Seçiminde Nelere Dikkat Edilmeli?
Gölgeli alanlarda yeşil alan oluşturmak için, uygulama alanlarının özellikleri iyi bir şekilde araştırılmalıdır.
Bu türden seçimlerde;
- Bahçe veya parkların ihtiyaçları öncelikle belirlenmeli,
- Seçilen bitkilerin yaşayabileceği iklim koşulları değerlendirilmeli,
- Uygulama alanının toprak ve nem yapısına göre bitki seçimi yapılmalı,
- Bitkilerin istilacı, istilacı olmayan, çalı, renk, çiçekli ve çiçeksiz olması göz önünde bulundurulmalı,
Gibi unsurlarında değerlendirilmesi gerekir. Özellikle küçük uygulama alanlarında, gölgeye dayanıklı istilacı bitkilerin ekilmesi sorun yaratabilir. Ayrıca diğer bitki örtülerine yaşama şansı vermez. Gölgeye ve soğuk iklim şartlarına dayanıklı olan kış ortancası, loş ortamlarda yaşama şansı bulur. Yaprakları ile zemini tamamen kapladığı gibi, mor, pembe, mavi, beyaz çiçeklerde açar.
Eğrelti otu kıvrımlı ve parçalı yaprakları ile gölgeli ve kuytu köşeleri sever. Her mevsim yaşamını sürdürebilen bu bitki örtüsü, mevsimine göre koyu yeşil, açık yeşil, parlak yeşil gibi renk geçişleri oluşturur. Gölgeli ve nemli topraklar için oldukça elverişli bitki türlerindendir.
Gölgeye Dayanaklı Bitkiler Nelerdir?
Bitkilerin çoğunluğu güneşli ortamları severler. Ancak bazı bitkiler, gölgeli ve loş ortamlarda da yaşamayı başarmışlardır. Hatta bazıları güneşli ortamları sevmezler.
Gölgeye dayanıklı bitkiler denilince ilk akla gelenler, kış ortancası ve eğrelti otu olsa da;
- Sarı boyalı çalı,
- Çim zambağı,
- Ağaç sütleğeni,
- Karaca otu,
- Japon dağ lalesi
- Vadi zambağı
- Alacalı defne
Gibi bitki türleri de, gölgeli ortamlar için tercih edilebilecek bitki türlerindendir. Latince ismi liriope muscari olan çim zambağı, her zaman yeşil görüntüsünü koruyan bitki türlerindendir. Gölgeye dayanıklılık gösteren bu bitki türü için, ağaç altlarında yer açılabilir. Ayrıca gölgeli koşullar sağlanarak saksıda da yetiştirilebilir. Uzun saplı, zarif yapraklı ve küçük mor çiçekleri olan çim zambağı, fazla nemli ortamları sevmez.
Gölgeli alanlar için çalı formunda bitki tercihinde bulunulacaksa, sarı boya çalı önerilebilir. Kuru ve gölgeli alanları seven bu bitki türü, ilkbaharda sarı çiçekleri ile göz doldururken, sonbaharda da mavi, siyah renkli yemişler üretir.

Gölgeye Dayanaklı Bitkilerin Bakımı
Gölgeye dayanıklı bitkilerde diğer bitki türleri gibi belirli periyotlarla bakıma ihtiyaç duyarlar. Toprağın havalandırılması, budama işlemlerinin yapılması, gübreleme işlemleri belirli periyotlarla yapılmalıdır. Çim zambağı demir eksikliği olan kireçleri topraklardan hoşlanmaz.
Bunun için ek besin ihtiyaçlarının karşılanması gerekir. Kış ortancası mevsim koşullarına her ne kadar uyum sağlasa da, kışın ağır geçtiği iklimlerde yapraklarını tamamen döker. Bu bitkiye bakım için, 20 cm gövde bırakarak budama işleminin yapılması gerekir. Sarı boyalı çalı bitkisi yayılıcı bir bitki türüdür.
Bu nedenle uygun formlarda budama işlemlerinin yapılması gerekir. Gölgeye direnç gösteren ağaç sütleğeni, aynı zamanda güneşli ortamlara da uyum sağlayabilir. Koyu yeşil ve tüylü yaprakları her mevsim yeşil kalabilir. Uzun ömürlü bitki türlerindin olan ağaç sütleğeni, az bakım gerektirir. Beyaz çiçekleri ile beğeni toplayan bu bitki, zehirlidir. Bazı alerjik durumlara sebep olabilir.
Gölgeye Dayanıklı Saksı Çiçekleri
Gölgeye dayanıklı bitkileri incelerken, gölgeye dayanıklı saksı çiçekleri için ayrı bir başlık altında değerlendirilmesi gerekir. Çünkü her bitki gölgeli alanda yetişmeyeceği gibi, her bitki de saksıda yetişmez. Saksıda yetişen ve aynı zamanda gölgeyi seven Cezayir menekşesi, iç mekan ve dış mekan saksılarda gölgeli konumlarda yaşayabilir.
Eflatun ve mavi renkli çiçekleri ile büyüleyicidir. Bu bitki aynı zamanda -25 dereceye kadar iklim koşullarına da dayanabilir ve fazla bakım gerektirmez. Gölgeli uygun koşullar oluşturulduğunda, zambak, Arap saçı, dragon ağacı, aşk merdiveni gibi bitkilerde saksıda yetiştirilebilirler.