Lastik ve jant montaj işleri ile uğraşan iş yerleri güvenlik gereksinimlerini araştırırken, mutlaka lastik güvenlik kafesi nedir? Konulu araştırma yapması da gerekir. İş Güvenliği Ve İşçi Sağlığı İdaresi’nin Tekerlek ve Jantı Servis Bakım Standartları gereği, araç lastik ve jant montaj işlemleri ile uğraşan iş yerleri, lastik güvenlik kafesi bulundurmak ve işlemler sırasında kullanmak zorundadır.
Bu durum ayrıca 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu’nun bazı maddelerinde de belirtilmiştir. Bu türden kafeslerin kullanımında, TS 12516 sayılı Taşıt Lastik Tamircisi standartları uygulanır.
Araç lastiklerini şişirme ve havasını boşaltma işlemlerinde kullanılması gereken lastik güvenlik kafesi, bu amaç için güçlendirilmiş borulardan üretilmiştir. Bu türden güvenlik araçlarını sadece lastik montaj işlemleri uğraşan iş yerleri kullanabileceği gibi, araç yoğunluğu bulunan ve bu yönden gereksinimlerini kendi bünyesinde gerçekleştiren şantiyelerde kullanabilir.
Lastik Güvenlik Kafesi Nasıl Kullanılır?
Lastik güvenlik kafesi için öncelikle uygun koşuların sağlanması gerekir. Bu da sağlam bir zemine sabitlenerek gerçekleştirilir. Kafes dikey konumda, olası risklere karşı mümkün olduğu kadar insan trafiğinin olmadığı noktalara yerleştirilir. Bu sayede herhangi bir olumsuzluk yaşandığında, can ve mal kayıpları en aza indirilir.
Kafesin amacı da öncelikle budur. Kafes montajı sağlandıktan sonra;
- Araç üzerinde bulunan lastik güvenli bir şekilde kafes içerisine alınır.
- Lastik kafese yerleştirilirken, lastik supap kısmı dışa gelecek şekilde ve ulaşılabilecek konumda olmalıdır.
- Güvenli bir şekilde supap iğnesi çıkartılır ve havanın tahliyesi sağlanır.
- Hava tahliyesi tamamen gerçekleştikten sonra, lastik kafes dışına alınır.
- Lastik ve jantta gerekil değişimler ve bakımlar gerçekleştirildikten sonra, tekrar kafes konumuna alınır.
- Lastiğe yeterli düzeyde hava basıncı uygulandıktan sonra, hava akışı kesilir.
- Lastik olası risklere karşı birkaç dakika kafeste bekletilir.
- Lastikte fiziksel bir değişim gözlemlenmediği durumlarda montaj için kafesten çıkartılır.
Türünden güvenlik önlemleri ile lastik ve jant işlemleri başarılı bir şekilde gerçekleştirilir.
Lastik Güvenlik Kafesi Kullanılmadığı Durumlarda Oluşabilecek Riskler Nelerdir?
Lastik güvenlik kafesi gibi araçlar, olası iş kazalarına karşı geliştirilmiştir. Lastik kafesi kullanılmadığı durumlarda ise, basınçlı havayla birlikte gerilime maruz kalan lastik ve jantlar patladığında ciddi yaralanmalar meydana gelir.
Hatta bu gibi olumsuz durumlarda ölümlü olaylarda meydana gelebilir. Lastik ve jant patlamalarının çok farklı sebepler olabilir. Lastik içerisinde ki hava aniden boşaldığında, yüksek oranda bir itme gücüyle birlikte enerji ortaya çıkar. Herhangi bir parça kopması olmasa dahi, açığa çıkan enerji ile lastik ve jant havaya fırlar. Bu da ölüm ve yaralanmalara neden olur.
Lastik Güvenlik Kafesi Kullanırken Nelere Dikkat Edilmeli?
Araçların lastik montaj ve tamir işlemleri, mutlaka sertifikalı kişiler tarafından yapılmalıdır. Bu amaçla lastik kafesini kullanan kişilerde, gerekli eğitimleri almış olmalıdır. Lastik hava basıncının düşürülmesi veya tahliyesinde, lastik kafesleri olası riskleri en aza indirir. Ama düşükte olsa bazı riskler oluşur.
Bu işlemler sırasında herhangi bir kaza meydana geldiğinde, hava basıncına bağlı olarak lastikten veya janttan kopmalar yaşanabilir. Bu her ne kadar kafesin duvarlarına çarpsa da, kafes dışına da sirayet edebilir.
Bu nedenle, lastik kafese alındıktan ve hava bağlantısı gerçekleştikten sonra, işlemi yapan kişinin lastiğin durumunu gözlemleyecek şekilde, kendini güvenli bir konuma alması gerekir.
Lastik Güvenlik Kafesi Hangi Lastiklerde Kullanılır?
Bazı iş makineleri, traktörler, motosikletler, otomobiller, ticari ve hafif ticari araçlar, çoğunlukla lastik tekerlek kullanır. Bunlardan çoğu da işlevini yerine getirmek için lastiklerinde hava basıncını kullanırlar. Lastiklerin ebatları farklı olabilir. Ancak yüksek hava basıncına maruz kaldıkları için, bu türden araç lastiklerinin tamamında lastik kafesi kullanılmalıdır.
Janta uygun lastik seçilmediği durumlarda, lastiğin ihtiyacından fazla basınca maruz bırakıldığı durumlarda, lastik patlamaları ve jant parçalanmaları sıklıkla görülür. İç lastik ve jant aparatı kullanan lastiklerde, lastiğin infilakı sıklıkla görülen durumlardandır. Bu türden lastiklerde mutlaka uygun güvenlik kafesleri kullanılmalıdır.
Lastik Güvenlik Kafesi Nasıl Seçilir?
Lastik güvenlik kafesi seçilirken, atölye ihtiyaçlarını ve güvenlik gereksinimlerini karşılamasına dikkat edilmesi gerekir. Nasıl ki araçlarda farklı ebatlarda lastik bulunuyorsa, lastik güvenlik kafesleri de küçük, orta, büyük boyutlarda olabilir. Bu sayede montaj elemanı lastiği kafes içerisinde uygun pozisyonda tutar.
Güvenlik kafesini seçerken, kafes örgü bağlantıları kontrol edilmeli, olası risk durumunda direnç gösterebilecek kafesler tercih edilmelidir. Bu türden güvenlik önlemleri için, S235 boru profil ve taban plakası olan güvenlik elamanları tercih edilmelidir.