İnsanların peyzaj çalışmalarına başlamadan önce peyzaj türleri nelerdir? Öğrenmesi gerekir. Böylelikle peyzaj çalışmasını kriterlerine uygun şekilde yapmaları ve ortaya hayret uyandıran görüntülerin çıkmasını sağlamaları mümkün olur.
Peyzaj Nedir?
Kelime anlamı görüş ve manzara olan peyzaj çevrenin yapay ya da doğal öğeler kullanılarak düzenlenmesine denir. Halk arasında çevre düzenlemesi olarak adlandırılan peyzajda estetik, doğal ve göze hitap eden alanlar oluşturmak hedeflenir.
Düzenleme için kullanılan doğal öğeleri dağlar, vadiler, nehirler ve canlılar oluştururken yapay öğeleri insanların kendilerinin yaptığı öğeler oluşturur. Çalışmalarda genel olarak amaç güzel görüntünün oluşmasını sağlamaktır. Bu çalışmalar içinse peyzaj mimarları ve peyzaj teknikerleri çalışmalar yürütür.
Peyzaj Türleri Hangileridir?
Alanların (çevrenin) estetik ve doğal görünüme kavuşması için yapılan düzenlemeler peyzajdır. Ancak her alanda yapılacak çalışma aynı olmaz. Bu nedenle peyzaj türleri ortaya çıkmıştır.
Bunlar;
- Doğal
- Kültürel
- Nehir
- Kent
- Gökyüzü
- Kuşbakışı
- Deniz
- Turistik
Bu türlere bakıldığında peyzajın dış mekanlar için tercih edildiği görülür. Buna bağlı olarak da dış mekan düzenlemesidir şeklinde tanım yapılması doğru olur.
Doğal Peyzaj
İnsan kaynaklı olmayan peyzaj çalışmaları doğal peyzaj ismini alır. Bunda oluşumun kendiliğinden gerçekleşmesi etkilidir. Doğal peyzajın oluşumuna katkı sağlayan unsurlar ise deprem, heyelan, yanardağ patlaması ve erozyondur.
Yeryüzünde bulunan dağlar, denizler, göller, ormanlar, kumullar ve sazlıklar doğal peyzaja en güzel örnekleri oluşturur.
Kültürel Peyzaj
İnsanların girişimleriyle yapılan çevre düzenlemelerine kültürel peyzaj denir. Bu çalışmalarla doğal kaynakların korunması ve kültürel alanların daha estetik hale gelmeleri mümkün olur.
Kültürel peyzajlar genel olarak iki gruba ayrılır bunlar kentsel ve kırsal peyzajlardır. Kırsal peyzajlarda insanların kentleşme amacı bulunmaz. Buna bağlı olarak da tarımsal, turizm, endüstri ve ulaşım gibi alanlarda çalışmalar yapılır. Kentsel peyzajlar ise kentleşmeye yönelen düzenlemeleri içerir.
Nehir Peyzajı
Nehir bulunan alanlarda yapılan estetik ve doğal yeniliklere nehir peyzajı denir. Nehrin bulunduğu alanda bulunan bitkiler, canlılar ve nesnelerin düzenlenmesi sağlanır. Bu sayede nehir ve çevresine bakıldığında etkileyici bir görünümün oluştuğu görülür. Bunlara örnek Yeşilırmak ve Kızılırmak nehirleri kıyısındaki peyzaj çalışmaları verilebilir.
Gökyüzü Peyzajı
Gökyüzünde yer alan öğeler üzerine yapılan düzenlemeleri kapsayan çalışmalara gökyüzü peyzajı denir. Bu çalışmalarda atmosfer, bulut ve hava gibi öğelerden yararlanılır. Betimleme sayesinde insanların gökyüzünü incelediğinde etkilenmesi sağlanmış olur.
Kuşbakışı Peyzajı
Helikopter ve uçak gibi araçlara kullanılarak bir alanın kuşbakışı görünüşünün düzenlenmesini kapsayan çalışmalara kuşbakışı peyzajı denir. Bunun sağlanması için görüntülenecek alan yüksekten çekilir ve gerekli düzenlemeler yapılır.
Deniz Peyzajı
Dünyanın herhangi bir yerinde bulunan deniz ve deniz kıyısı alanlarını kapsayan düzenlemelere deniz peyzajı denir. Bu çalışmalar yapılırken deniz kıyısı alanların insanlar tarafından verimli kullanılması ve zaman geçirme anında estetik görünümle karşılaşılması sağlanmak amaçlanır.
Turistik Peyzaj
İnsanların yaz ve kış tüm zamanlarını geçirdikleri turistik alanlar için yapılan düzenlemeler turistik peyzaj adını alır. Bu düzenleme çalışmalarında tatil köyleri, siteleri ve etkinlik alanları üzerinde yapılır. Böylelikle bölgeye gelecek kişilerin dikkatini çekecek ve peyzajın yapıldığı alana gelmesini sağlar.
Turistik peyzaj insanların tatil yapmasının yanı sıra zaman geçirmesine yardımcı olacak düzenlemelerin yapılmasını kapsar. Bu nedenle park ve bahçe düzenlemelerinin de bu alanda kabul edildiğini söylemek mümkündür.
Kent Peyzajı
Son tür olan kent peyzajı ise büyük veya küçük olması fark etmeksizin kentin gökyüzünden görünümünün betimlenmesine yardımcı olan düzenlemedir. Bunun için iki yöntem kullanılabilir. Bunlardan ilki kentin kuşbakışı görüntüsünün çekilmesidir. Bu sayede kentin yukarıdan görünümü öğrenilmiş olur. İkincisi ise yüksek bina üzerinden görüntüleme yapılmasıdır.